Choroba nowotworowa dotyczy coraz większej ilości ludzi na całym świecie. Wraz ze wzrostem zachorowalności na nowotwory złośliwe rośnie zapotrzebowanie na profesjonalną, holistyczną opiekę pielęgniarską w dziedzinie onkologii. Działania podejmowane przez pielęgniarki onkologiczne nie ograniczają się tylko do opieki nad pacjentem na różnych etapach choroby, ale obejmują również działalność profilaktyczną, edukacyjną i naukową.
Pielęgniarki sprawujące opiekę nad pacjentami z chorobą nowotworową mogą rozwijać swoje kompetencje zawodowe poprzez różnego rodzaju kształcenie podyplomowe. Zaliczyć tu możemy:
Szkolenie specjalizacyjne („specjalizacja”) mające na celu uzyskanie przez pielęgniarkę specjalistycznej wiedzy i umiejętności w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego (art. 67 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej). Po odbyciu 800 godzin dydaktycznych, zgodnych z programem szkolenia specjalistycznego, ustalonym przez Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych (CKPPiP) oraz zdaniu egzaminu państwowego, pielęgniarka uzyskuje tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego.
Kurs kwalifikacyjny, którego celem jest uzyskanie przez pielęgniarkę wiedzy i umiejętności do udzielania określonych świadczeń zdrowotnych wchodzących w zakres pielęgniarstwa onkologicznego (art.71 ust.1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej). Kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego obejmuje 240 godzin dydaktycznych (zgodnych z programem szkolenia CKPPiP) i kończy się egzaminem teoretycznym albo praktycznym. Rodzaj egzaminu ustala organizator kształcenia.
Kurs specjalistyczny, którego celem jest uzyskanie przez pielęgniarkę lub położną wiedzy i umiejętności do wykonywania określonych czynności zawodowych przy udzielaniu świadczeń pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych lub rehabilitacyjnych (art.72 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej). Program i długość trwania kursu specjalistycznego jest ustalony przez CKPPiP. Kurs specjalistyczny kończy się egzaminem.
Przykładowe kursy specjalistyczne mogące mieć zastosowanie w opiece nad pacjentami z chorobą nowotworową:
- kompresjoterapia,
- leczenie ran,
- opieka nad dzieckiem z chorobą nowotworową,
- opieka nad pacjentem poddawanym procedurom diagnostycznym i terapeutycznym z użyciem otwartych źródeł promieniowania,
- opieka nad pacjentem ze stomią jelitową,
- podstawy opieki paliatywnej,
- żywienie dojelitowe i pozajelitowe dla pielęgniarek,
- opieka pielęgniarska nad chorymi dorosłymi w leczeniu systemowym nowotworów,
- terapia bólu ostrego i przewlekłego u dorosłych.
Kurs dokształcający, celem jego jest pogłębienie i aktualizację wiedzy i umiejętności zawodowych pielęgniarki lub położnej (art. 73 ust.1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej). Program kształcenia, w przypadku kursu dokształcającego, opracowuje organizator tego kształcenia.
Przykłady kursów dokształcających:
- kompresjoterapia u pacjentów z obrzękiem limfatycznym,
- podstawy wykonania manualnego drenażu limfatycznego,
- pielęgnacja portów naczyniowych, kontaktów centralnych, wkłuć obwodowych,
- aspekty leczenia ran.
Studia podyplomowe, które można podjąć po ukończeniu studiów magisterskich. W opiece nad pacjentami z chorobą nowotworową bardzo przydatne mogą być np. studia podyplomowe z zakresu psychoonkologii.
Oprócz szkoleń formalnych, opisanych powyżej, możliwe jest również ustawiczne dokształcanie poprzez szkolenia nieformalne np. wewnątrzzakładowe, wewnątrzoddziałowe, zjazdy naukowe, konferencje. Ciągła aktualizacja wiedzy z zakresu onkologii i pielęgniarstwa onkologicznego jest konieczna z uwagi na wprowadzanie nowych terapii przeciwnowotworowych oraz nowych standardów i procedur dotyczących praktyki pielęgniarskiej.
Ważną rolę, w rozwoju pielęgniarstwa onkologicznego, odgrywają stowarzyszenia zawodowe krajowe i międzynarodowe. Celem ich jest doskonalenie edukacji i praktyki zawodowej, między innymi poprzez prowadzenie badań naukowych z zakresu pielęgniarstwa, organizowanie konferencji, szkoleń, kongresów oraz stałą wymianę doświadczeń.
Stowarzyszenia krajowe:
- Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Onkologicznych (PSPO) działające od 1996 roku, zrzesza pielęgniarki i położne sprawujące opiekę nad pacjentami z chorobą nowotworową. Od grudnia 2016 roku ukazuje się kwartalnik Pielęgniarstwo Onkologiczne w Praktyce, który jest oficjalnym pismem PSPO.
- Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie
- Polskie Towarzystwo Pielęgniarek Stomijnych
Stowarzyszenia międzynarodowe:
- The International Society of Nurses in Cancer Care (ISNCC) – Międzynarodowe Towarzystwo Pielęgniarek Onkologicznych
- The European Oncology Nursing Society (EONS) – Europejskie Towarzystwo Pielęgniarek Onkologicznych, zrzesza stowarzyszenia działające na rzecz pielęgniarstwa onkologicznego z poszczególnych krajów europejskich oraz członków indywidualnych, zaangażowanych w opiekę onkologiczną. Oficjalne pismo EONS to European Journal of Oncology Nursing.
- The Oncology Nursing Society (ONS) – Stowarzyszenie Pielęgniarek Onkologicznych,
- The International Council of Nurses (ICN) – Międzynarodowa Rada Pielęgniarek
- The European Specialist Nurses Organisations (ESNO) – Europejska Organizacja Specjalistów Pielęgniarstwa
Bibliografia:
- R. Matyjasek, A. Koper, Rozwój i kierunki rozwoju pielęgniarstwa onkologicznego, (W) M. Łuczyk, Z. Szadowska-Szlachetka, B. Ślusarska, Standardy i procedury w pielęgniarstwie onkologicznym, PZWL, Warszawa 2017.
- A. Koper, E. Madejewska, Stowarzyszenia działające na rzecz rozwoju pielęgniarstwa onkologicznego, (W) M. Łuczyk, Z. Szadowska-Szlachetka, B. Ślusarska, Standardy i procedury w pielęgniarstwie onkologicznym, PZWL, Warszawa 2017.
- Statut Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Onkologicznych, 2012 (data dostępu 16.04.2018).
- Ustawa z dnia 15 lipca 2011 o zawodach pielęgniarki i położnej, Dz.U. 2011 Nr 174 poz. 1039 (dostęp 16.04.2017).
- Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych (data dostępu 16.04.2018).
